เป็นธรรมดาที่คนทำงานอย่างเรา ตื่นแต่เช้าออกจากบ้านไปทำงาน เย็นย่ำกว่าจะกลับบ้าน ต้องการแสวงหาธรรมชาติ อยากจะเติมสีเขียวให้กับชีวิตบ้าง หลังจากที่คร่ำเคร่งกับการทำงานมาทั้งวัน ธรรมชาติใกล้ๆ ตัว อย่างสวนหน้าบ้านที่พอจะให้ชุ่มชื่นหัวใจ ก็แทบจะหาโอกาสชมสวนได้น้อยนิด หากชมสวนหลังกลับจากทำงานก็คงไม่แคล้วโดนยุงหาม แถมอาจจะเจอสัตว์มีพิษต่างๆ คงจะไม่คุ้มกัน จึงอยากจะได้ธรรมชาติแบบง่ายๆ ไว้ใกล้ตัว ที่สามารถตั้งโต๊ะได้ เพื่อพักสายตาจากการเพ่งมองหน้าจอคอมพิวเตอร์ สวนขวดแก้ว หรือ Terrarium ซึ่งขณะนี้กำลังเป็นที่นิยม จึงเป็นทางเลือกหนึ่งที่ตอบโจทย์นี้กับเรา เป็นการเพิ่มพื้นที่สีเขียวแบบง่ายๆ นำมาใช้ประดับตกแต่งคอนโด บ้าน  โต๊ะทำงาน  ประหยัดพื้นที่เหมาะกับชีวิตคนเมือง ขั้นตอนการทำสวนขวดก็ไม่ยากจนเกินไป เหมาะกับเป็นงานอดิเรกได้ทุกเพศทุกวัย เป็นอีกหนึ่งงานอดิเรกที่เพิ่มจินตนาการ และทำให้มีสมาธิ ได้เป็นอย่างดี เรามาทำความรู้จัก สวนขวด สวนขวดแก้ว หรือ Terrarium กันดีกว่าว่าคืออะไร มีกี่รูปแบบ อะไรบ้าง

สวนขวด หรือ Terrarium คือ การจำลองระบบนิเวศน์สวนขนาดย่อม ลงในภาชนะแก้วรูปทรงต่าง ๆ เช่น ขวดแก้ว หลอดไฟเหลือใช้  โดยมีการปลูกพืชขนาดเล็กที่มีการเติบโตช้า แล้วตกแต่งด้วยตุ๊กตาขนาดเล็ก บ้านจำลองจิ๋ว หรือวัสดุอื่นๆ Terrarium มี 2 ระบบคือ ระบบเปิดและระบบปิด

ระบบเปิด เป็นสวนที่จัดในขวดที่เปิดฝาทิ้งไว้ สวนระบบนี้ต้องให้น้ำถี่กว่าระบบปิด ต้นไม้ที่เหมาะกับระบบนี้ ได้แก่ กระบองเพชร ไม้อวบน้ำต่างๆ เช่น  กุหลาบหิน คุณนายตื่นสายญี่ปุ่น เป็นต้น

ระบบปิด เป็นสวนที่จัดในขวดแล้วปิดฝาทิ้งไว้ 1-2 เดือน โดยไม่ต้องรดน้ำต้นไม้ ต้นไม้จะได้รับน้ำจากความชื้นที่กลั่นตัวเป็นไอน้ำ ทำให้เกิดความชุ่มชื้น ภายในภาชนะอยู่ตลอดเวลา ต้นไม้ที่เหมาะกับระบบนี้ได้แก่ ต้นไม่ที่ชอบความชื้น เช่น เฟิร์น มอส พรมออสเตรเลีย  ริบบิ้นเขียว เป็นต้น

หลังจากรู้จักรายละเอียดของสวนขวดแล้ว เราจึงเลือกทำ สวนขวดระบบปิด เนื่องจากดูแลง่ายไม่ต้องรดน้ำบ่อย เหมาะกับไลฟ์สไตล์ของเรา ตั้งใจจะวางโชว์ที่โต๊ะทำงานที่บ้าน ถ้าพัฒนาฝีมือดีขึ้นแล้วอาจจะทำให้เป็นของขวัญเพื่อนรัก  เมื่อตัดสินใจเลือกสวนขวดระบบปิดแล้ว ก็จัดการหาอุปกรณ์ ในการจัดสวนขวด สิ่งแรกคือ ต้นไม้ ส่วนตัวชอบ ต้นมอส เฟิร์น  ขวดมีฝาปิด ดิน (ต้องไม่ผสมปุ๋ย เพราะไม่อยากให้ต้นไม้โตเร็วจนเกินไป) ช้อนตักดิน ถ่านบด กรวด ขุยมะพร้าว (ใช้แทนมอสแห้ง หรือสเฟกนัมมอส) ไม้เสียบลูกชิ้น (ไว้จัดตกแต่งสวนในขวดโดยไม่ให้บริเวณข้างเคียงเสียหาย) และบ้านจิ๋ว

ส่วนวิธีทำ ก็ง่ายกว่าการทำสวนในบ้านเสียอีก คือ ทำความสะอวดขวดแก้วใสที่จะจัดสวน แล้วใส่กรวด ถ่านบด ขุยมะพร้าว ลงไปเป็นชั้นๆ ตามลำดับ แล้วตามด้วยการใส่ดินให้มีชั้นหนากว่าสักประมาณ 1 นิ้ว พรมน้ำลงไปในขวดเล็กน้อย ไม่ให้ดินชุ่มมากจนเกินไป จากนั้นนำต้นมอสมาแบ่งเป็นชิ้นๆ วางลงบนดินเบาๆไม่ต้องใช้แรงกด โดยเว้นพื้นที่ สำหรับการปลูกเฟิร์น ทำหลุมเล็กๆ แล้วนำเฟิร์นมาลง กลบดินให้รากลงดินให้หมด ทำความสะอาดดินที่ติดบนมอส ต้นเฟิร์น แล้วตกแต่งสวนด้วยบ้านจิ๋ว ปิดฝาขวด แค่นี้ก็เป็นอันเสร็จ สวนขวดแก้วระดับเบื้องต้นของเรา โดยมี Tips เล็กๆที่อ่านเจอจากคำแนะนำในการจัดสวนขวดคือ

• หากพบว่าต้นไม้ในขวดผิดปกติเช่น ใบเหลือง เฉา ให้นำส่วนนั้นทิ้งแล้วเติมต้นใหม่ลงไปหากปล่อยทิ้งไว้จะทำให้รากเน่า หรือเกิดเชื้อราลุกลามสวนเราอาจจะเสียหายได้
• หากมีไอน้ำเกาะขวดมากๆ ให้เปิดฝาทิ้งไว้ หรือหาสำลีพันตะเกียบค่อยๆเช็ด แต่ไม่ควรเช็ดบ่อยเพราะต้นไม้ต้องอาศัยน้ำที่ระเหยออกมาเป็นอาหาร หรือหากสังเกตไม่มีไอน้ำเกาะขวดแสดงว่าสวนเริ่มขาดน้ำ พรมน้ำหรือใช้ฟ็อกกี้พ่นน้ำเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้น
• ไม่ควรนำไปวางไว้ในบริเวณที่มีแสงแดดจัดเพราะจะทำให้ขวดแก้วเกิดความร้อนอาจส่งผลต่อต้นไม้ในขวดได้

ข้อมูล

1. จัด “สวนขวดแก้ว” Terrarium ด้วยตนเอง. สืบค้นเมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม 2558 จาก http://home.sanook.com/1653/

2. BUA. Terrarium สวนจิ๋วบรรจุขวด. นิตยสาร SOOK, ฉบับที่ 29 เมษายน 2558.