ที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ พระยาอิศรพงศ์พิพัฒน

หนังสือที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ พระยาอิศรพงศ์พิพัฒน์ (ม.ล. สิริ อิศรเสนา)     ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม ๒๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๓๒  เป็นหนังสืออนุสรณ์งานศพอีกเล่มหนึ่งที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ โดยเริ่มจากชีวประวัติของผู้วายชนม์  ส่วนของเนื้อหาซึ่งเขียนโดยนายนัดดา อิศรเสนา ณ อยุธยา ผู้เป็นบุตร ซึ่งกล่าวไว้ในคำปรารภ ว่า “ความรู้ในการเขียนเรื่องเหล่านี้  ข้าพเจ้าสามารถกล่าวได้ว่า ได้มาจากคุณพ่อของข้าพเจ้าไม่น้อยเพราะคุณพ่อเป็นคนช่างจำช่างเล่า”   ปกและภาพประกอบภายในเล่มเป็นฝีมือของอาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๔๓

หน้าปกสีชมพูกลีบบัวเป็นรูปตราพัด-เย็น ประจำตัวเจ้าพระยา       วรพงศ์พิพัฒน์ –บิดา และรูปดอกบุนนาค สัญลักษณ์ของสกุลบุนนาค –มารดา   พระยาอิศรพงศ์พิพัฒน์ เป็นหนึ่งในสามพระยาท่านสุดท้ายแห่งสยาม ซึ่งประกอบด้วย พระยาอิศรพงศ์พิพัฒน์  พระยารัตนพิมพา (ม.ร.ว. สวัสดิ์ อิศรางกูร) และพระยาพหลพลพยุหเสนา(พจน์ พหลโยธิน)

เนื้อหาในเล่มได้แก่ เชื้อพระวงศ์เจ้าพระยามหาเสนา (บุนนาค)   พระราชธิดาคู่ทุกข์ คู่ยาก ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว    วังหลวงและวังหน้าในกรุงรัตนโกสินทร์   ความรักและความแค้นของกวีเอก  เจ้านายที่ต้องพระราชอาญาในกรุงรัตนโกสินทร์   มหาเปรียญ ๑๘ ประโยค  สมญานาม ผู้มีบรรดาศักดิ์   ขรัวตา-ขรัวยาย   สกุลอิสลาม สกุลมอญ และสกุลจีน บรรพบุรุษของราชินิกุลรัชกาลที่ ๕   การตาย ต้องให้ถูกเวลา  พระตำหนักสวนสี่ฤดู   ทูลกระหม่อฟ้าหญิง   ความสัมพันธ์ระหว่างราชวงศ์จักรีและวงศ์เมืองนครศรีธรรมราช  และพระมเหสีเทวีในกรุงรัตนโกสินทร์ ทุกเรื่องเป็นเรื่องที่ให้ความรู้เกร็ดเล็กเกร็ดน้อยในอดีต เรื่องราวของฝ่ายใน ความรัก ความขัดแย้ง  เรื่องลึกและเรื่องลับ เรื่องที่หาอ่านได้ยากหรือไม่อาจหาอ่านได้เลยจากหนังสือประวัติศาสตร์

ภาพประกอบฝีมือของอาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต 
ศิลปินแห่งชาติ  มีทั้งภาพลายเส้น ภาพสี มีความสวยงาม มีคุณค่าที่ไม่อาจมีใครปฏิเสธได้

   รูปวาดภาพประกอบภายในเล่มฝีมือของอาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต