Encapsulation คือ การประกบ หรือผนึกเอกสารที่มีลักษณะแบนราบด้วย แผ่นฟิล์มไมลาร์ (Mylar Film) 2 แผ่น แผ่นฟิล์มไมลาร์มีความหนาหลายขนาด ที่นิยมใช้จะหนาประมาณ 75 ไมคอน
Encapsulation เป็นเทคนิคการป้องกันการจับต้องเอกสารต้นฉบับโดยตรง ช่วยให้เอกสารต้นฉบับคงทน และมีอายุการใช้งานยาวนาน เหมาะสำหรับจัดเก็บแผนที่ แผนผัง แบบแปลน ภาพขนาดใหญ่ และ เอกสารที่มีคุณค่าหายากทางประวัติศาสตร์
ข้อควรระวัง คือ เอกสารที่มีคุณค่าหายากทางประวัติศาสตร์ ที่จะนำมาทำ Encapsulation ต้องเป็นเอกสารไร้กรด (acid-free) และผ่านการซ่อมแซม หรือขบวนการอนุรักษ์มาเรียบร้อยแล้ว
ข้อดี
- ผู้ใช้สามารถถ่ายสำเนาเอกสารจากต้นฉบับได้ โดยไม่ต้องเคลื่อนย้ายเอกสารนั้นออกจากแผ่นฟิล์มไมลาร์
- ถ้าแผ่นฟิล์มไมลาร์ชำรุด หรือเสื่อมสภาพ ก็สามารถนำเอกสารต้นฉบับมาทำ Encapsulation ใหม่ได้ โดยเอกสารต้นฉบับนั้นยังคงอยู่ในสภาพดี และไม่ได้รับความเสียหาย
การทำ Encapsulation มีขั้นตอน ดังนี้
- ตัดกระดาษรองให้มีขนาดเท่ากับ เอกสารที่จะทำ ถ้าเอกสารนั้นต้องการให้เห็น หรือใช้ทั้งสองด้าน ก็ไม่ต้องตัดกระดาษรองนี้
- ตัดแผ่นฟิล์มไมลาร์ให้มีขนาดใหญ่กว่าเอกสาร ประมาณ 2 ซ.ม. จำนวน 2 แผ่น
- นำเอกสาร พร้อมกระดาษรองไปประกบ หรือผนึกด้วยแผ่นฟิล์มไมลาร์ แล้วไปเข้าเครื่องเชื่อมที่ เรียกว่า Sonic Machine โดยใช้เครื่องเชื่อมขอบห่างจากตัวเอกสาร ประมาณ 2-3 มิลลิเมตร พยายามไล่ฟองอากาศออกจากเอกสารและแผ่นฟิล์มไมลาร์โดยใช้แผ่นยางหนา
- การเชื่อม อาจเชื่อมปิดทั้ง 4 ด้าน หรือเชื่อมแค่ 3 ด้าน เหลือไว้ 1 ด้านทำเป็นซองใส่เอกสารก็ได้ ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมในการใช้งาน
- ตัดขอบแผ่นฟิล์มไมลาร์ ออกให้เสมอกันทั้ง 4 ด้าน โดยให้เว้นระยะห่างจากรอยเชื่อมอย่างน้อยด้านละ 5 มิลลิเมตร
- ทำมุมโค้งทั้ง 4 มุม โดยใช้เครื่องมือที่เรียกว่า Corner Rounder
รูปเครื่องเชื่อม Sonic Machine สำหรับทำ Encapsulation พร้อมแผ่นยางสีขาวสำหรับใช้ไล่ฟองอากาศ ที่ State Library of Queensland, Brisbane, Australia
รูปเครื่อง Corner Rounder เครื่องเล็กที่มีป้ายสีแดง) สำหรับทำมุมโค้ง
รูปตัวอย่างเอกสารที่ทำ Encapsulation ด้วยเครื่อง Sonic Machine เชื่อมติดทั้ง 4 ด้าน
หากไม่มีเครื่อง Sonic Machine ก็สามารถทำได้ด้วยมือโดยใช้ กาว 2 หน้า แทน ซึ่งมีหลักการทำเหมือนกัน สำหรับการทำมุมโค้งสามารถใช้เหรียญ 1 บาท แทนเครื่อง Corner Rounder ได้ โดยใช้ดินสอเขียน มุมโค้งตามรอยเหรียญบาท แล้วใช้กรรไกรตัดตามรอยโค้งนั้น
รูปกาว 2 หน้า และอุปกรณ์ทำมุมโค้ง สำหรับการทำ Encapsulation ด้วยมือ
รูปตัวอย่างเอกสารที่มีค่าหายาก และอนุรักษ์เรียบร้อยแล้ว นำมาทำ Encapsulation ด้วยกาว 2 หน้า และปิด 3 ด้าน เหลือไว้ 1 ด้าน สำหรับนำเอกสารต้นฉบับออกได้
สำหรับ การทำ Lamination นั้น ไม่เหมาะกับการจัดเก็บเอกสารที่ต้องการให้มีอายุการใช้งานยาวนาน หรือเอกสารที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ เนื่องจาก Lamination เป็นการใช้พลาสติกที่มีคุณภาพต่ำผนึกกับเอกสาร และเคลือบด้วยความร้อน เมื่อพลาสติกทีใช้ชำรุด หรือเสื่อมสภาพ เอกสารต้นฉบับจะได้รับความเสียหาย ไม่สามารถนำกลับมาใช้ หรือทำใหม่ได้อีก
รูปตัวอย่างเอกสาร ที่นำมาทำ Lamination
