หนังสือต้องห้าม : ประวัติศาสตร์เล็กๆ ของสำนักหอสมุด

IMG_0327

หนังสือต้องห้ามหมายถึง เอกสารและสิ่งตีพิมพ์ทุกชนิด ซึ่งเสนอข่าวสารบทความ และข้อเขียนแสดงความคิดเห็นอันส่อในทางก่อให้เกิดความแตกแยกความสามัคคีในชาติหรือชี้นำให้ผู้อ่านให้เกิดความนิยมเลื่อมใสในลัทธิคอมมิวนิสต์ อันจะเป็นการทำลายความมั่นคงของชาติไม่ว่าในวิถีทางใด ให้เก็บริบและทำลายให้หมดสิ้น (คำสั่งของคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน ฉบับที่3)

จากประกาศของรัฐบาลที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ทำให้ผู้อำนวยการสำนักหอสมุดในขณะนั้นคืออาจารย์ผกายวรรณ  เจียมเจริญ  มีคำสั่งลงวันที่ 5 กันยายน 2523 ”ให้ทุกห้องสมุดรวบรวมหนังสือต้องห้ามส่งห้องสมุดกลาง”

ฝ่ายจัดหมู่และทำบัตรรายการ (เป็นชื่อในขณะนั้น) ก็มีงานเข้ามาทันที เริ่มต้นจากเอารายชื่อหนังสือต้องห้ามทั้งหมดมาเก็บบัตรรายการ โดยตรวจสอบจากชื่อเรื่องและดึงบัตรชื่อเรื่องทั้งหมดออกมาก่อน และนำบัตรชื่อเรื่องให้เจ้าหน้าที่ไปดึงบัตรให้ครบชุด  และส่งให้เจ้าหน้าที่ไปตรวจสอบเลขหมู่และชื่อเรื่องให้ตรงกัน เก็บหนังสือและบัตรชุดมาให้บรรณารักษ์ตรวจสอบอีกครั้ง นำเล่มและบัตรชุดเก็บใส่ลังกระดาษไว้  ในเวลานั้นมีข่าวลือมากมาย ว่าสันติบาลเข้าค้นห้องสมุดหลายแห่งและยึดหนังสือไป บางห้องสมุดและคนที่เก็บหนังสือชื่อเหล่านี้ ก็นำหนังสือเหล่านี้มาเผาทำลาย  โยนน้ำแล้วแต่ใครจะคิดวิธีทำลายวิธีใดได้ก็ทำไป   สำหรับสำนักหอสมุดใช้วิธีเก็บไว้ในห้องหายาก และจัดทำบรรณานิทัศน์ไว้  ถ้าผู้ใช้คนใดต้องการศึกษาก็จะต้องทำหนังสือจากคณะมาและนั่งอ่านในห้องหายากเท่านั้น  ห้ามยืม ห้ามถ่าย เอกสาร ต้องคัดลอกด้วยมือ  เพราะถ่ายเอกสารและยืมออกได้จะทำให้ห้องสมุดมีความผิดในฐานะเป็นผู้ให้การเผยแพร่ทันที

หนังสือต้องห้ามที่มีให้บริการของสำนักหอสมุดมี  179 ชื่อเรื่อง จากรายชื่อหนังสือที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ทั้งหมด 300 ชื่อเรื่อง  นับได้ว่ามีหนังสือต้องห้ามที่สำนักหอสมุดถึง 50 เปอร์เซ็นต์เลยทีเดียว

หมายเหตุ : รายชื่อราชกิจจานุเบกษาที่ประกาศรายชื่อต้องห้าม

  1. ราชกิจจานุเบกษาฉบับพิเศษ เล่ม94 ตอนที่18  11 มีนาคม 2520         เป็นประกาศกระทรวงมหาดไทย  เรื่องกำหนดชื่อเอกสารและสิ่งพิมพ์ ที่ห้ามมี  ให้ผู้ใดมีไว้ในครอบครอง  จำนวน 100 รายการ
  2. ราชกิจจานุเบกษาฉบับพิเศษ เล่ม94 ตอนที่17  19 ตุลาคม 2520  ประกาศวันที่ 6 ตุลาคม 2520  จำนวน 104 รายการ
  3. ราชกิจจานุเบกษาฉบับพิเศษ เล่ม 97 ตอนที่ 95  24 มิถุนายน 2523  ประกาศวันที่ 24 มิถุนายน 2523  จำนวน 96 รายการ