การพิจารณาลงรายการหลักของทรัพยากรสารสนเทศ

รายการทางบรรณานุกรมเป็นสิ่งสำคัญ สำหรับช่วยให้ผู้ใช้สืบค้นทรัพยากรสารสนเทศที่ตนเองต้องการ ซึ่งมีด้วยกันหลายรายการที่ใช้สืบค้นทรัพยากรฯ เช่น ชื่อผู้แต่ง ชื่อหน่วยงานที่รับผิดชอบ ชื่อเรื่อง ชื่อการประชุม เป็นต้น  บรรณารักษ์ผู้ลงรายการบรรณานุกรมจะเป็นผู้พิจารณาเลือกข้อมูลเหล่านี้ 1 รายการ เพื่อใช้เป็นรายการหลัก (Main entry) และข้อมูลที่เหลือจะเป็นรายการเพิ่ม (Added entry)

กฏการลงรายการบรรณานุกรมตามมาตรฐาน AACR2 กำหนดไว้ว่า รายการหลัก อาจอยู่ภายใต้ชื่อบุคคล ชื่อนิติบุคคล (หน่วยงาน/กลุ่มบุคคล/การประชุม) หรือชื่อเรื่อง ซึ่งหลักเกณฑ์ในการพิจารณาว่าจะใช้ชื่อใดเป็นรายการหลัก มีเกณฑ์การพิจารณาดังต่อไปนี้

  1. ลงรายการหลักภายใต้ชื่อบุคคล 

1.1 งานของผู้แต่งคนเดียว จะลงชื่อบุคคลนั้นเป็นรายการหลัก
ตัวอย่าง
100  0฿  #a ฐิติพร จาตุรวงศ์.
245  10  #a เจาะธุรกิจค้าปลีกสมัยใหม่ / #c เขียนโดย ฐิติพร จาตุรวงศ์.

100  0฿  #a ประภัสสร เสวิกุล, #d 2491-2558.
245  10  #a 16 ยอดนักเขียนไทยในอดีต / #c ผู้รวบรวมและเรียบเรียง ประภัสสร เสวิกุล.

1.2 งานของผู้แต่งมากกว่า 1 คน หรืองานที่รับผิดชอบร่วมกันและสามารถระบุผู้รับผิดชอบสำคัญได้ จะลงชื่อผู้รับผิดชอบสำคัญเป็นรายการหลัก ตัวอย่าง
100 0฿  #a ทศ คณนาพร.
245 10  #a 100 คนผู้ทรงอิทธิพลต่อสยาม /#c ทศ คณนาพร และคณะ.

1.3 งานที่มีผู้รับผิดชอบร่วมกันไม่เกิน 3 คน และไม่สามารถระบุผู้รับผิดชอบสำคัญได้ ให้ลงผู้รับผิดชอบคนแรกเป็นรายการหลัก
ตัวอย่าง
100  0฿  #a ปิติชัย พงษ์วานิชอนันต์.
245  10  #a เป็นหนี้จะแก้ไขชีวิตอย่างไร /#c ผู้แต่ง ปิติชัย พงษ์วานิชอนันต์, อิฐบูรณ์ อ้นวงษา, กรรณิการ์ กิตติเวชกุล.

1.4 สิ่งพิมพ์ที่เป็นงานดัดแปลง (Adaptation)จะลงรายการผู้ดัดแปลงเป็นรายการหลัก และทำชื่อผู้แต่งเป็นรายการเพิ่ม
ตัวอย่าง
100   1฿ #a Buranelli, Vinccent.
245   10 #a Tom Sawyer / #c Mark Twain ; adapted for young readers by Vinccent Buranelli.
700   00 #a Mark Twain

แต่ถ้าไม่ทราบผู้ดัดแปลงให้ลงรายการชื่อเรื่องเป็นรายการหลัก และทำรายการเพิ่ม*ชื่อผู้แต่งและชื่อเรื่องให้กับงานเดิม ยกเว้นกรณีชื่องานดัดแปลงเป็นชื่อเดียวกับงานเดิมไม่ต้องทำรายการเพิ่มชื่อเรื่องให้งานเดิมและไม่ต้องทำรายการหมายเหตุ

2. ลงรายการหลักภายใต้ชื่อนิติบุคคล

2.1 งานที่มีลักษณะป็นงานบริหารที่เกี่ยวกับนิติบุคคลนั้นเอง เช่น รายงานประจำปี เป็นต้น
ตัวอย่าง
110  1฿   #a Thailand. #b National Housing Authority.
245  10   #a Annual report.

2.2 งานด้านกฎหมาย การปกครอง หรือศาสนาบางประเภท ได้แก่ กฎหมาย คำสั่งของผู้บริหารที่มีผลบังคับใช้ตามกฎหมาย ระเบียบข้อบังคับในการปฏิบัติงาน
ตัวอย่าง
110  2฿   #a กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.
245  10  #a กฎและคำสั่งเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการกับคำอธิบายกฎหมายเกี่ยวด้วยเรื่องที่ดิน.

110   1฿  #a ไทย. #t กฎหมาย, พระราชบัญญัติ ฯลฯ.
245  10  #aพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. 2551.

2.3 งานที่บันทึกความคิดเห็นโดยรวมของนิติบุคคลนั้น เช่น รายงานของคณะกรรมการ คณะกรรมาธิการ ฯลฯ
ตัวอย่าง
110  1฿   #a ไทย. #b วุฒิสภา. #b คณะกรรมาธิการสิ่งแวดล้อม.
245  10   #a การจัดการมลพิษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อให้เกิดผลในทางปฏิบัติ : #b กรณีศึกษาที่ 5 ความปลอดภัยในการก่อสร้าง : รายงานของคณะกรรมาธิการสิ่งแวดล้อม วุฒิสภา.

2.4 งานที่รายงานกิจกรรมที่ทำร่วมกันของการประชุม เช่น รายงานการประชุม เอกสารที่รวบรวมมาจากการประชุม ฯลฯ
ตัวอย่าง
111   2฿   #a การประชุมเชิงวิชาการ “การเตรียมความพร้อมสู่ประชาคมอาเซียน” #n (ครั้งที่ 6 : #d 2557 : #c กรุงเทพฯ)
245   10  #a ไทยกับการเป็นศูนย์กลางของประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน / #c [บรรณาธิการ ประภัสสร์ เทพชาตรี].

110  2฿  #a จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. #b คณะแพทยศาสตร์.  #b การประชุมวิชาการ #n(ครั้งที่ 32 : #d  2534)
245  10  #a การประชุมวิชาการประจำปี ครั้งที่ 32 คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย /#c …

2.5  สิ่งพิมพ์ วัสดุบันทึกเสียง ภาพยนตร์และเทปโทรทัศน์ ซึ่งเป็นผลงานร่วมกันของกลุ่มซึ่งไม่ได้ทำหน้าที่เฉพาะการแสดงเพียงอย่างเดียว แต่ทำหน้าที่อื่น ๆ ด้วย

2.6 วัสดุแผนที่ซึ่งนิติบุคคลนั้นจัดทำขึ้น นอกเหนือไปจากการจัดพิมพ์หรือจัดจำหน่าย

  1. ลงรายการหลักภายใต้ชื่อเรื่อง

3.1 งานที่มีผู้แต่งมากกว่า 3 คนขึ้นไป ไม่สามารถระบุหน้าที่ความรับผิดชอบได้อย่างชัดเจน
ตัวอย่าง
245  00  #a 100 มุมมองใหม่กรุงเทพฯ /#c คณะทำงาน ระพีพัฒน์ เกษโกศล … [และคนอื่น ๆ].
700  0฿  #a ระพีพัฒน์ เกษโกศล.

3.2 งานที่ปรากฎชื่อผู้รับผิดชอบเป็น บรรณาธิการ ผู้แปล ผู้รวบรวม ฯลฯ โดยไม่ปรากฏชื่อผู้แต่ง
ตัวอย่าง
245  00   #a  นักสังคมสงเคราะห์กับฝันที่เป็นจริง : #b บนเส้นทางสู่ความเป็นนักวิชาการ / #c สุพิศ ศาสตระสิงห์ บรรณาธิการ.
700  0฿  #a สุพิศ ศาสตระสิงห์, #d  2489-

3.3 งานที่เป็นการรวมผลงานหลายชิ้น  หมายถึง งานที่ไม่เกี่ยวข้องกันมากกว่า 2 งาน ขึ้นไป นำมาจัดทำรวมเล่มและตั้งชื่อรวม ให้ลงรายการหลักที่ชื่อเรื่อง และทำรายการเพิ่มชื่อเรื่องแต่ละงาน และชื่อผู้รับผิดชอบ
ตัวอย่าง
245  00   #a Classic Irish drama / #c introduced by W.A. Armstrong.
505  0฿   #a  The countess Cathleen / W.B. Yeats — The playboy of the western world / J.M. Synge.  — A doodle dandy / Sean O’Casey.
700  1฿  #a  Armstrong, William A.
700  1฿  #a Yeats, William Butler, #d 1865-1939.
700  1฿  #a  Synge, John Millington, #d 1871-1909.
700  1฿   #a O’Casey, Sean, #d 1880-1964.
740  4฿  #a The countess Cathleen.
740  4฿  #a The playboy of the western world.
740  2฿  #a A doodle dandy.

*รายการเพิ่ม
รายการเพิ่มเป็นรายการช่วยค้นทรัพยากรฯที่นอกเหนือจากรายการหลัก รายการเพิ่มจะทำภายใต้รายการบุคคล นิติบุคคล หรือชื่อเรื่อง

บรรณานุกรม
กมลา รุ่งอุทัย, บุพผา เทวาหุดี, สุภาษิต โบสุวรรณ, สุภาภรณ์ สังข์ศรี. (2534). หลักเกณฑ์การลงรายการแบบแองโกลอเมริกันฉบับพิมพ์ครั้งที่ 2 (AACR 2) สำหรับหนังสือวิทยานิพนธ์ และสิ่งพิมพ์ต่อเนื่อง. (แก้ไขเพิ่มเติม). ม.ป.ท.: ม.ป.พ.
วิริยา  กิ้มปาน. (2560). เอกสารหลักเกณฑ์การลงรายการของหนังสือแบบแองโกลอเมริกัน ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 2 (AACR2). เอกสารประกอบการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง การลงรายการตามหลักเกณฑ์แองโกลอเมริกันฉบับพิมพ์ครั้งที่ 2 (AACR2) เบื้องต้น, ณ ห้องประชุม ชั้น ๑ อาคารสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.